Selymbria bir efsanedir artık ama, Silivri, bir efsane gibi güzel yaşamaktır güzellikleriyle. Kale mahallesinin parke taşlı yollarında tarihi yaşamak müm­kündür. Sanırsınız ki, yol kenarlarındaki o eski cumbalı evlerinde hala Ayşe-Fatma, Osman ve Hüsmen’leri, dadı kalfaları ve güleç yüzleriyle yaşamaktadır.

Kız Çeyizine başlamanın yaşı yoktur. Ancak çeyize ne zaman başlanırsa baş­lansın, donansın diye “DONLA” başlanır. Kesin bir sıralama çizilmeden devam edilir. Kesin bir sıralama çizilmez ama, bunun yine de mevsimle ve maddiyatla ilişkisi var­dır. Örneğin uzun kış geceleri için, daha ağır ve uzun işler tercih edilir.

ÇEYİZ her yörede olduğu gibi, burada da çağına göre bir çizgi izlemiştir. Yüzyıllar önce yapılanlar halen yapılmaya devam edilmekle birlikle onlara çağın gereksinimlerine ve buluşlarına uygun ekler yapılmış ve günümüzde karşımıza, Peş­kirden Halıya, Keseden Buzdolabı örtüsüne kadar zengin bir çeyiz çıkmıştır.

Her genç kızın bir çeyiz (gergef ve tezgâh gibi) ustası vardır. Kız ustasından öğrendiği gibi, hatta ustasını da geçerek dokur ve işler. Çeyizin sonunda, iğnesinde bir sap iplik ve işlenmemiş son bir motif bırakır. Düğünün ikinci günü, gergefini süsler, he­diyeleri ve yanında çalgı alayı ile, ustasının evine gider, orada çalgılar çalarken he­diyeleri verir, bu son motifini işler (bitirir) ve iğneyi kırarak bir gül dibine atar. Böy­lece, çeyiz tamamlanmış olur. Ertesi günü baba evinden ayrılır.

Bir onur, bir övünçtür kızlarımız için çeyiz. Çeyizini yapmayan, eksik yapan, çok güzel işlemeyen kız, kaynana adaylarının gö­zünde, kadınlığını da eksik yapacaktır. Aynı zamanda, kızlarımızı eğiten, olgunlaştıran bir olgudur çeyiz…

Güzel, güzel olmasına güzel de Silivri’nin kendine özgü bir folkloru yoktur. Ya­zılarımızda sözü geçen folklor, halkın kendi geldikleri yörelerinden Silivri’ye gelirken getirdikleridir.

Çeyizi başlıca dört gruba ayıkabiliriz:

  1. Gergefte işlenenler (Bindallı gibi)
  2. Tezgâhta dokunanlar (Kilim-kumaş gibi) 3. Elde işlenenler (Yağlık örtüleri gibi)
  3. Elde örülenler (Çorap gibi)
  1. Gergefte işlenenler

Kadife, ipek ve saten üzerine çeşitli yöresel motifler işlenerek hazırlanan, gelinlik bindallı, üçetek adı verilen giyim eş­yalarıdır.

Bindallı işleminin Yapılışı

İşlenecek motif (desen) bir karton üzerine çıkarılarak, makasla etrafından kesilir. Daha önceden biçilmiş kumaş üzerine bunlar tut­turulur. Parçalar halinde gergefe gerilir. Bu motif kartonlar üzerine, kılaba ile alta sarma yapılır. Bu sarma işlemi, sadece üst­ten gidiş-geliş şeklindedir, alta geçmez. Bu işlem sırasında uygun yerlere pul ve tırtıl konur. Bu işlem bitince parça gergeften çıkarılır. Parçalar dikilerek bir bütün haline ge­tirilir. İçine astar di­kilir.

  1. Tezgâhta Dokunanlar

Kilim, yatak yüzü, yastık kılıfı, kız ve erkek işi iği, kuşak, seccade, duvar halısı, heybe, futa, minder örtüleri, paspas ve dokuma kumaşlarıdır.

Dokumalar genellikle YÜNDEN yapılır. Yüne çeşitli renkler kök otları ile kaynatılarak verilir.

Kilim, yün, keçi kılı ve eski eşyaların ince şeritler halinde yırtılıp boyanması ile elde edilen kalın iplerden yapılır.

Yünden yapılan kilim, yastık ve yatak yü­züne göre daha kalın yapılmıştır. Yine yün­den yapılan yastık ve yatak yüzlerinin de­senleri (motifler) kilimine oranla daha ufak desenler (veya dar çizgiler) halindedir.

 

  1. İşlenerek Yapılanlar

Dokuma bez veya patiska gibi kumaşlar üzerine yöresel motifler işlenerek yapılırlar.

Bunlar: Peşkir, yağlık, çamiye çeşitli baş ör­tüleri, işlik, uçkur, don, puşi boyunbağı, kese, musaf kesesi, gecelik, söz ve nişan bohçaları, namaz beresi, boyunbağı, kese, iğnedanlık, duvar halısı, hamam perdesi, küp örtüleri, yorgan çarşafı, yorgan ağzı, yastık kılıfı, karyola karşılığı, kırlent, masa örtüsü, konsol örtüsü, sabunluk, tutaç önlük, süpürge kılıfı, makatlıktır. (Gü­nümüzde bunlara, buzdolabı örtüsü, mo­bilya takımı vb. gibi çağdaş ekler yapılır)

Bunlar çoğu zaman kenarları (arası da olur) tığ ile örülmüş dantellerle tamamlanır.

Yapılan işlemler, sarma veya kanaviçedir.

Son yüzyılda Aplika vb. gibi işlemlere de geçirilmiştir. Kanaviçe, kumaş üzerine ka­nava dikilerek renkli işleme ipleri ile iş­lenir. Daha sonra alttaki kanava sökülür.

Aplike, kumaş üzerine bir başka renk kumaş tutturulur (dikilir). Örnek çizildikten sonra beyaz iplikle işlenir. Daha sonra örnek kenarları kesilir.

  1. Örülerek Yapılanlar

Danteller ve diğerleri diye ikiye ayırmak gerekir.

Danteller bu iş için uygun iplerle ve tığ­larla, özen ve sabırla ya tek başına bir örtü veya eşyaların kenar veya ortalarına ta­kılmak için yapılırlar.

Diğer örgüler ise, yün vb. iplerle ve bu işe uygun iğne veya şişlerle örülen çorap, çetik, kazak, hırka, minder, seccade, ma­katlık, kes e, paspas, duvar halısı, tutaç, küp örtüleri, namaz beresi vb.dir. Bunlar da çe­şitli yöresel motiflerle süslüdür.

Bindallılarımızı, kanaviçelerimizi ve do­kumalarımızı ne kadar anlatsak, fo­toğraflarını sunsak da yine de “bir yanı eksik gibi” gelir, öyle sanırsınız. Çünkü, onlar bu kadar kısa bir yazıya ve bir fo­toğraf makinesinin objektifine sığamayacak kadar zengin, o kadar canlıdır. Bin­dallılarımızı, üçeteklerimizi, gergefleri ba­şında, üstün beceri ve sabırla, türküler söy­leyerek maniler okuyarak işleyen kızlarımız. Gideceği eve uğur getirecek, ge­leceğimizi doğurup yetiştirecek kızlarımız… çeyizlerini hazırlarlar ve düğünlerinin ikinci günü, çalgı alayları, süslü gergefleri ile us­tasının evine giderler, orada şen ipleri ile çeyizlerini tamam ederler. İğnelerini kırıp, bir gül dibine atarlar.

O gece ay bir başka doğar, gökyüzünde. Er­tesi sabah, bir başka doğar güneş ve kız­larımız, çeyizi tamam, övünçle giderler sev­diklerine.

Silivri Yöresi Halk Giysileri ve Süslemesi

A- Kız Giyim Kuşamı

Yörede giyilen kıyafet ikiye ayrılır: Günlük kıyafet

Adamlık (düğünlük-bayramlık kıyafet) Başta oyalı yazma veya oyalı krep bulunur.

Gövdede ise, üçetek, bindallı veya şalvar cepken, bindallı bulunur. En çok kullanılan renkler, bordo, güvez, ördek yeşili, mordur.

Bele kemer takılır. Bele takılan kemer, ma­deni veya giyilen giysinin kumaş de­seninden olur.

İçe el dokuması kumaştan yapılmış işlik gi­yilir. İşliğin bedeni ve kolları geniştir. Kol uçları ve boyun kenarları yöresel motiflerle işlidir.

Bedene üçetek giyildiğinde, altına ağı yere çok yakın, ipek kumaştan (düz ya da küçük çiçekli) şalvar giyilir.

Ayakta parmak uçları ve topukları motifli yün çorap ve ince topuklu (kırmızı, pembe veya beyaz renk) kundura vardır.

Erkek Giyim Kuşamı.

Baş: Başta, önceleri halen köylülerce elde edilebilen keçe külah bulunurdu. Daha sonra, keçe külahın yerini fes’ almıştır. Fes üstüne uygun renkte puşu veya çevre, sol kulak üstüne gelecek şekilde bağlanmıştır. Günümüzde, yaygın şekilde şapka kullanılır veya baş açıktır.

Gövde: Bedende el dokuması kumaştan ya­pılmış çubuklu desenli, uzun kollu yakasız, önü karın üstüne kadar açık gömlek bu­lunur. (Beyaz da olabilir.)

Gömleğin üstüne CAMADAN adı verilen kruvaze yelek giyilir. Camadanın içi kırmızı veya lacivert renkli astarlıdır. Kol uçları dışa kıvrılarak görülmesi sağlanır. Camadanın ön kısmında bol miktarda renkli kopçalar bulunur. Ayrıca ön kısmında cepler vardır. Bu cepler, para cebi, tütün cebi adını alır­lar. (Saat de bu ceptedir)

Camadan üstüne, açık kollu, kol içleri kır­mızı veya lacivert kumaştan astarlı CEPKEN giyilir. Cepken yöresel motiflerle süslüdür (işlidir). Cepkende hâkim renkler, bordo, hâkî ve laciverttir.

İlk düğmesi açık olan gömleğin üstüne (bo­yuna) kenarları ve köşeleri yöresel mo­tiflerle işi çevre (boyun bağı) bağlanır.

Belde beyaz yün kuşak sarılıdır. Bu kuşağın içine kama, tabanca, tabaka, kese konur.

POTUR (Şalvar), kadın giysisindeki gibi uç­kurludur. Yandan yırtık ceplidir. Paçalara doğru gittikçe daralır. Paça uçları ve yan dikiş boyunca motiflidir. Şalvarın ağzı yarıktır.

AYAKTA, yün çorap ve alçak topuklu, ucu hafif kalkık dilli siyah renkte ayakkabı var­dır.

Süsleme ve Aksesuarlar

Süsleme:

Kızlar özel günlerde allık sürerler. Dudağa sürülmez. Yanağa, alında, iki kaş arasına ve çeneye pullar yapıştırılır.

Başa iki kulak üzerine birkaç kakül gelecek şekilde saçlar örülerek krep bağlanır. Genç kızlarda bir krep düz olarak ikinci krep sol kulak üzerine gül yapılarak bağlanır. Sağ kulağa çiçek konur.

Kır çalışmalarında kızlar güneşten ko­runmak için yüzlerine krem sürerler ve ba­şını ve yüzünün büyük bir bölümünü ör­tecek (koruyacak) şekil de beyaz başörtüsü bağlarlar.

Ellerine, parmak uçları çalışmayı ra­hatlatacak şekilde açık eldiven giyerler.

AKSESUARLAR

Kızlarda:

Alna ve boyuna altınlar takılır.

Belde gümüş veya elbisenin deseninden bel kemeri ve bu kemere takılı yöresel mo­tifli yağlık bulunur.

Oyun oynarken, elde krep bulunur.

Erkeklerde:

Boyunda çevre (boyunbağı) vardır.

Damadın cebinde köstekli saat vardır. Saat kösteği gösterişli bir şekilde damadın düğme iliğine bağlıdır. Beldeki kuşağın içine kama, piştol, para ke­sesi, tütün kesesi konuludur. Beldeki kuşağa yöresel motifi yağlık ası­lıdır.